Instalacja Gentoo.

Gentoo nie posiada graficznego instalatora. Cały proces instalacji nadzorowany jest przez użytkownika z poziomu konsoli. System najlepiej zainstalować na oddzielnym dysku. Minimum według mnie to dysk 40 GB. Można w tym celu zakupić za małe pieniądze nośnik używany. W celach testowych można użyć też programu do wirtualizacji komputera np: „VirtualBox„. Tworzy on maszynę wirtualną dostosowaną do naszych potrzeb oraz dyski wirtualne zapisane w plikach na fizycznym dysku twardym naszego peceta.

Przed instalacją systemu Gentoo dysk twardy trzeba podzielić na partycje. Dla ułatwienia tej czynności możemy pobrać program Gparted Live Cd nagrać go na płycie CD lub odpowiednio skopiować  np: za pomocą programu dd (tylko linux, unix) na nośniku flash (pendrive).  W „Windows” można użyć Linux Live USB Creator . Minimalny podział dysku to dwie partycje. Pierwsza na system, druga na plik wymiany „swap„.

Po uruchomieniu komputera z płyty CD/DVD lub nośnika danych typu flash  do dyspozycji naszej będzie łatwy w obsłudze, graficzny program do dzielenia dysku na partycje i formatowania ich na dowolny system pików. Partycję systemową polecam sformatować na EXT4. Rozmiar partycji swap nie musi być duży. Wystarczy 100 MB.

Dysk przed podziałem i formatowaniem.

Tworzymy nową tablicę partycji typu „msdos”. Klikamy  na Device >> Create partition table…

Wybieramy msdos i atwierdzamy zmiany.

 

Dodajemy partycję typu EXT4 w polu „Free space following (MB)” wpisujemy 100. Będzie to wolne miejsce na swap. W polu „Label” oznaczamy partycje. Możemy to pole zostawić też puste.

Klikamy na pozycję „unllocated” prawym przyciskiem myszki i wybieramy „New” i „swap”.

Zatwierdzamy zmiany „Apply”

Dysk został poprawnie podzielony na partycje i sformatowany.

Po podziale dysku na partycje i sformatowaniu możemy zabrać się za instalację Gentoo. Pobieramy najnowszy obraz płyty iso install-amd64-minimal i wypalamy w nagrywarce. Uruchamiamy komputer z tej że płyty.  Montujemy partycję na której będzie zainstalowany system. W tym przypadku w komputerze jest jeden dysk oznaczony jako sda. Dysk podzielony jest na 2 partycje. Pierwsza systemowa sda1. Druga to plik wymiany „swap” sda2. W przypadku gdy w komputerze jest więcej dysków fizycznych należy być bardzo ostrożnym i uważać aby nie zamontować partycji nie przeznaczonej do instalacji Gentoo. Na wszelki wypadek możemy odłączyć inne dyski.

Montujemy partycję systemową poleceniem:

 mount /dev/sda1 /mnt/gentoo

Przechodzimy do katalogu /mnt/gentoo:

 cd /mnt/gentoo

Za pomocą programu wget pobieramy spakowany szkielet systemu zwany „stage3”. Możemy też dla ułatwienia uruchomić tekstową przeglądarkę „links” poleceniem links i przy jej pomocy pobrać plik stage.

wget http://ftp.vectranet.pl/gentoo/releases/amd64/autobuilds/current-stage3-amd64/stage3-amd64-20160407.tar.bz2

Serwer ftp.vectranet.pl jest bardzo szybki i posiada wszystkie pliki niezbędne do instalacji Gentoo i Arch Linuxa.

W nazwie pliku „stage3” na końcu widnieje data. Starajmy się pobierać najnowszą jego wersję. Stage dostępny jest dla 32 i 64 bitowych procesorów. W tym przypadku pobrany jest dla procesora 64 bitowego. Plik zostaje zapisany na naszym dysku na partycji sda1. Teraz należy go rozpakować poleceniem tar :

tar -xvjpf stage3-amd64-20160407.tar.bz2

Po kilku minutach mamy gotowy szkielet systemu składający się z kilku katalogów systemowych. Są to:

bin   dev  home  lib32  mnt  proc  run   sys  usr
boot  etc  lib   lib64  media opt  root  sbin  tmp  var

Listę katalogów w raz z opisem możemy wyświetlić poleceniem ls :

ls -la

W celu zaoszczędzenia miejsca plik stage3-amd64-… możemy usunąć poleceniem:

rm stage3-amd64*

Przypominam, że nadal znajdujemy się w katalogu /media/gentoo gdzie teraz interesuje nas katalog usr . Przechodzimy do niego poleceniem:

cd usr lub cd /media/gentoo/usr

Do katalogu tego należy pobrać plik porage-latest.tar.bz2 i rozpakować go. Co to „portage” ?

Pobieramy:

wget http://ftp.vectranet.pl/gentoo/releases/snapshots/current/portage-latest.tar.bz2

i rozpakowywujemy:

tar -xvjpf portage-latest.tar.bz2

Po rozpakowaniu możemy go usunąć poleceniem rm aby nie zajmował miejsca na dysku:

rm portage-latest.tar.bz2

Kopiujemy plik /etc/resolv.conf do katalogu /mnt/gentoo/etc/ .

Dalsze czynności instalacyjne będą wykonywane w środowisku chroot . Wklepujemy komendy. Każdą wpisaną linię potwierdzamy enterem :

mount   -t  proc  none   /mnt/gentoo/proc

mount   -o  bind   /dev   /mnt/gentoo/dev

chroot   /mnt/gentoo   /bin/bash

Ustawiamy strefę czasową poleceniem:

ln -sfn /usr/share/zoneinfo/Europe/Warsaw /etc/localtime

Zmieniamy nazwę hosta w pliku /etc/conf.d/hostname z localhost na dowolną:

nano /etc/conf.d/hostname

W środowisku chroot za pamięci ustawiamy hasło dla superużytkownika root poleceniem passwd:

passwd i enter

wpisujemy hasło root i enter

potwierdzamy hasło root i enter.

Dobrym zwyczajem jest synchronizacja portage:

emerge --sync

Pobieramy i instalujemy źródła kernela:

emerge gentoo-sources

Instalujemy program rozruchowy. Osobiście polecam grub’a.

emerge grub

Instalujemy grub’a w sektorze rozruchowym dysku:

grub2-install /dev/sda

Dla naszej wygody instalujemy za pomocą polecenia emerge i nazwa programu dodatkowe aplikacje.

dhcpcd – klient dhcp automatycznie tworzy połączenie z siecią.

wpa_supplicant – umożliwia połączenia z zabezpieczonymi sieciami Wi-Fi

nano – bardzo przydatny konsolowy edytor tekstowy

app-misc/mc Midnight Commander – dwupanelowy manager plików

pciutils – wykrywa i identyfikuje urządzenia PCI w komputerze

usbutils – wykrywa i identyfikuje urządzenia USB podłączone do komputera.

genkernel – automatycznie kompiluje kernel i initram

Przyszła kolej na zbudowanie kernela i initram. W łatwy sposób możemy to zrobić przy pomocy polecania:

genkernel all

Kernel stworzony za pomocą tego polecenia będzie w stanie uruchomić prawie każdy komputer. Jego kompilacja będzie dość długa. Dla zaawansowanych polecam użyć polecenia:

genkernel --menuconfig all

Przed kompilacją kernela pojawi się graficzny konfigurator. W nim możemy dodać lub odjąć różne funkcje czy też moduły a przez to dostosować kernel do sprzętu jaki mamy w komputerze.

Poniżej można pobrać konfigurację kernela dostosowaną do maszyny wirtualnej „VirtualBox”.

Pobierz

Kernel generujemy poleceniem:

genkernel --kernel-config=/scieżka/do/pliku/kernel_konfig all

W katalogu /mnt/gentoo/boot powinny pojawić się pliki o nazwach:

kernel-genkernel-X86_64-numer.kernela-gentoo

initramfs-genkernel-x86_64-numer.kernela-gentoo

Z tych plików będzie korzystał program Grub aby wystartować cały system. Należy te pliki mu wskazać poleceniem:

grub2-mkconfig -o /boot/grub/grub.cfg

Zostało nam jeszcze zmodyfikowanie pliku fstab w katalogu /etc. W tym celu wykonujemy polecenia :

nano /etc/fstab

Dodajemy wpisy:

/dev/sda1 /  ext4	noatime		0 1
/dev/sda2    none	swap		sw	0 0

Podstawowy system został zainstalowany. Wychodzimy ze środowiska chroot poleceniem exit oraz odmontowywujemy katalogi /mnt/gentoo/proc i /mnt/gentoo/dev

umount /mnt/gentoo/proc

umount /mnt/gentoo/dev

Restartujemy komputer poleceniem reboot. Pamiętajmy aby podczas ponownego startu wyjąć płytę z napędu CD/DVD.

Nasz nowiutki Gentoo powinien wystartować. Możemy zalogować się na konto root wpisując wcześniej utworzone hasło. Poleceniem ping sprawdzimy połączenie z internetem:

ping www.wp.pl

W przypadku gdy wywołany serwer odpowiedział możemy zabrać się do instalacji potrzebnych nam programów. Gentoo jak każdy Linux bardzo dobrze radzi sobie bez środowiska graficznego. W konsoli przy użyciu komend zainstalujemy/usuniemy programy, dokonamy konfiguracji serwerów takich jak ftp, www, mysql, ssh, p2p itp. Oczywiście bez problemu możemy zainstalować środowisko graficzne i dowolny manager okien. Polecić tu mogę manager okien XFCE4. Jest on dość funkcjonalny i mało zasobożerny. O tym jednak trochę później.

Mamy Gentoo na dysku i parę niezbędnych programów. Domyślnym językiem systemu jest angielski. Zapewne większość użytkowników chciała by aby ich Gentoo komunikował się po polsku. Co nieco trzeba pozmieniać w plikach konfiguracyjnych.

W katalogu /etc/portage znajduje się plik make.conf. Jest on bardzo ważny dla Gentoo. Pliki konfiguracyjne z katalogu /etc edytujemy jako root za pomącą edytora nano lub innego np. vim. Ja osobiście przyzwyczajony jestem do nano.

nano /etc/portage/make.conf

W pliku dopisujemy zmienną:

LINGUAS=”pl”

Następny plik:

nano /etc/env.d/02locale

LANG=pl_PL.UTF-8
LC_CTYPE="pl_PL.UTF-8"
LC_NUMERIC="pl_PL.UTF-8"
LC_TIME="pl_PL.UTF-8"
LC_COLLATE="C"
LC_MONETARY="pl_PL.UTF-8"
LC_MESSAGES="pl_PL.UTF-8"
LC_PAPER="pl_PL.UTF-8"
LC_NAME="pl_PL.UTF-8"
LC_ADDRESS="pl_PL.UTF-8"
LC_TELEPHONE="pl_PL.UTF-8"
LC_MEASUREMENT="pl_PL.UTF-8"
LC_IDENTIFICATION="pl_PL.UTF-8"

plik:

nano /etc/locale

LANG=pl_PL.UTF-8
LC_CTYPE="pl_PL.UTF-8"
LC_NUMERIC="pl_PL.UTF-8"
LC_TIME="pl_PL.UTF-8"
LC_COLLATE="C"
LC_MONETARY="pl_PL.UTF-8"
LC_MESSAGES="pl_PL.UTF-8"
LC_PAPER="pl_PL.UTF-8"
LC_NAME="pl_PL.UTF-8"
LC_ADDRESS="pl_PL.UTF-8"
LC_TELEPHONE="pl_PL.UTF-8"
LC_MEASUREMENT="pl_PL.UTF-8"
LC_IDENTIFICATION="pl_PL.UTF-8

plik:

/etc/locale.gen

dopisujemy:

pl_PL.UTF-8 UTF-8

Po tych zabiegach uruchamiamy polecenia:

locale-gen

env-update

source /etc/profile

Teraz Gentoo powinien przemówić po polsku. Sprawdzić to możemy uruchamiając edytor nano. Menu powinno być w języku polskim.

Brakuje tylko polskich liter takich jak ó,ł,ś,ż,ć itp. Aby system je pokazywał należy zainstalować program consolekit, dodać jego demona do runlevel default i wyedytować plik /etc/consolefont.

Instalacja consolekit:

emerge consolekit

Consolekit wymaga biblioteki glib z flagą dbus. Te zależności ustawiamy w nowym pliku w katalogu /etc/portage/package.use .

nano /etc/portage/package.use/glib

Wpisujemy tekst:

dev-libs/glib-2.46.2-r2 dbus

Zapisujemy zmiany kombinacją CTRL-A. Wychodzimy z edytora nano poprzez CTRL-X.

Zostanie zainstalowanych kilka małych programów w raz z zależnościami. Może to trochę potrwać.

Po zakończonej instalacji przechodzimy do katalogu /etc/init.d:

cd /etc/init.d

i dodajemy demona consolefont i dbus do runlevel (poziom uruchomienia usług ) default za pomocą polecenia:

rc-update add consolefont default

rc-update add dbus default

Ustawiamy czcionkę konsoli edytując plik /etc/conf.d/consolefont.

CONSOLEFONT="Lat2-Terminus16"
consoletranslation="8859-2_to_uni"

Polecić tu mogę czcionkę Lat2-Terminus16, która jest bardzo czytelna.

oraz uruchamiamy demony poleceniem:

./consolefont start && ./dbus start

W celach testowych uruchamiamy program mc wpisując w konsoli:

mc

Jak widać poniżej mamy polskie znaki diakrytyczne.

Wszystkie wyżej wymienione czynności przeprowadzane były jako użytkownik root. Dobrym zwyczajem a raczej obowiązkiem jest utworzenie konta zwykłego użytkownika do codziennej pracy z systemem. Konta root i jego uprawnień będziemy używać tylko w czasie konfiguracji systemu oraz instalacji bądź usuwania programów.

Przykładowo zakładamy konto zwykłego użytkownika o nazwie darek. Katalog użytkownika będzie znajdował się w /home. Konto będzie chronione hasłem.

Tworzymy katalog /home/darek:

mkdir /home/darek

Dodajemy użytkownika darek:

useradd darek

Zmieniamy właściciela katalogu z root na darek:

chown darek darek

Ustawiamy prawa dostępu do katalogu na 0775:

chmod 0775 darek

Ustawiamy hasło dla użytkownika darek:

passwd darek

wciskamy enter i podajemy hasło enter i powtarzamy hasło.

Dodajemy użytkownika darek do grupy wheel:

gpasswd -a darek wheel

Opuszczamy konto root poleceniem exit i logujemy się na konto darek.

Aby szybko skorzystać z praw root’a będąc na koncie zwykłego użytkownika użyjemy polecenia su i hasła root. Wygodniejszym rozwiązaniem w niektórych sytuacjach jest polecenie sudo. Przykładowo chcąc zainstalować program o nazwie mediainfo musimy uzyskać prawa root’a tylko do tego jednego zadania. Wtym celu możemy użyć polecenia su i zalogować się na konto root lub się wylogować z konta darek i zalogować na konto root lub też zrobić to jeszcze sprawniej przy użyciu sudo.

Instalujemy sudo poleceniem:

emerge sudo

A potem:

sudo emerge mediainfo

Podajemy swoje hasło zwykłego użytkownika. Jest jeden warunek użytkownik musi mieć do tego prawo czyli być dopisanym do sudoers. Może to uczynić tylko root edytując plik sudoers przy pomocy polecenia visudo. Chcąc przyznać użytkownikowi darek wszystkie prawa (takie jak root) dopisujemy polecenie:

darek ALL=(ALL) ALL

W przyznawaniu uprawnień zwykłym użytkownikom należy być bardzo ostrożnym bo może doprowadzić to do destrukcji całego tak mozolnie stawianego systemu.

W katalogu /usr/portage/distfiles mamy dość sporo pobranych pakietów źródłowych. Są one już niepotrzebne. Możemy je wykasować poleceniem:

rm /usr/portage/distfiles/*

Dla ciekawości możemy sprawdzić ile miejsca zajmuje nasz Gentoo. Przechodzimy do katalogu głównego za pomocą cd / i wpisujemy polecenie:

du -h

U mnie jest to 2.9 GB.

System działa jak należy. Można by się pokusić zrobić jego kopie zapasową. W przypadku gdy Gentoo instalowaliśmy na „Virtualbox” możemy po prostu sklonować całą maszynę wirtualną. Kopię systemu zainstalowanego na dysku fizycznym polecam wykonać programem „clonezilla” lub też zarchiwizować poleceniem tar.